มะเร็งเต้านม ส้ม และ Tamoxifen
ผู้ป่วยมะเร็งเต้านม ชนิดที่มีตัวรับฮอร์โมนเป็นบวก (ER positive) แพทย์จะให้รับประทานยา Tamoxifen เป็นเวลาอย่างน้อย 5 ปี เซลล์มะเร็งที่มีตัวรับฮอร์โมนเป็นอย่างไร อธิบายอย่างง่ายให้เห็นภาพคือ เป็นเซลล์มะเร็งเต้านมชนิดที่ใช้ฮอร์โมน Estrogen เป็นอาหารในการเจริญเติบโต ยา Tamoxifen จะเข้าไปจับกับตัวรับฮอร์โมนบนเซลล์มะเร็งแทนที่ฮอร์โมน Estrogen เมื่อเซลล์มะเร็งไม่มี Estrogen เพื่อใช้ในการเจริญเติบโต เซลล์มะเร็งจะตายไปในที่สุด
ตัวยา Tamoxifen ที่รับประทานนั้น ยังไม่ได้เป็นตัวยาที่ออกฤทธิ์จริง (pro-drug) เมื่อรับประทานเข้าไปแล้ว จะถูกเอนไซม์ตัวหนึ่งในร่างกายของเราคือ CYP450 เปลี่ยน Tamoxifen เป็นตัวยาที่ออกฤทธิ์ได้ (active form) การรักษาระดับ active form ของยาในเลือดจึงเป็นสิ่งสำคัญที่ต้องรักษาระดับไว้ให้ได้เสมอ เพื่อให้มีผลเพียงพอที่จะระงับการเจริญเติบโตของเซลล์มะเร็งจนกว่าเซลล์จะตายไป ปัจจัยหนึ่งที่สามารถลดระดับยาในเลือดได้ คือ อาหารที่เรารับประทาน ดังนั้นการรับประทานอาหารบางชนิด อาจทำให้การรักษามะเร็งไม่ได้ผลดีเท่าที่ควรจะเป็น
อาหารที่ควรระวังการรับประทานในช่วงที่ได้รับยา Tamoxifen ได้แก่เกรปฟรุต (Grapefruit) ชื่ออาจไม่คุ้นหูในคนไทยมากนัก เกรปฟรุตมีลักษณะคล้ายส้มโอ แต่มีขนาดเล็กกว่า Grapefruit จะเข้าไปลดการทำงานของ CYP450 ทำให้ยา Tamoxifen ที่รับประทานเข้าไป ไม่กลายเป็น active form ซึ่งทำให้ลดผลการรักษามะเร็งเต้านมนั่นเอง มีคำถามว่า เกรปฟรุต ที่มีลักษณะคล้ายส้มนั้น มีความเกี่ยวข้องกับส้มหรือไม่ ต้องระวังในการทานส้มด้วยหรือไม่
ส้มเป็นผลไม้ที่มีวิตามินซีสูง มีไฟเบอร์ช่วยการขับถ่าย ส้มทั้งผลมีสารที่เรียกว่า Tangeretin ซึ่งสามารถลดระดับยา Tamoxifen ในเลือดได้ แต่สาร Tangeretin นั้นมีมากในเปลือกส้ม ส่วนตัวเนื้อส้มนั้นมี Tangeretin น้อย การรับประทานส้มสามารถทำได้ตามปกติ ซึ่งโดยปกติแล้วเราทานส้มเพียงครั้งละ 1-2 ผลเท่านั้น และไม่ได้รับประทานต่อเนื่องทุกวัน
การรับประทานอาหารหลัก 5 หมู่ รับประทานหลากหลาย ไม่รับประทานซ้ำๆ เป็นข้อปฏิบัติที่ใช้ได้เสมอ ยกเว้นเพียงในบางกรณีเช่น ขณะได้รับยาเคมีบำบัดซึ่งทำให้ภูมิคุ้มกันในร่างกายลดลง อาจมีความจำเป็นต้องงดผักสด รับประทานเฉพาะผักสุก อ่านเพิ่มเติมได้ใน https://www.canceralliance.co.th/ภาวะทพโภชนาการในผปวยมะ/
การรู้เท่าทันการรับประทานอาหาร หลีกเลี่ยงในรายการที่ควรหลีกเลี่ยงอย่างมีเหตุผล ไม่จำเป็นต้องงดทุกอย่าง จะทำให้การรักษามะเร็งเป็นไปอย่างราบรื่น มีคุณภาพชีวิตที่ดี ใช้ชีวิตได้อย่างใกล้เคียงปกติที่สุด
Copyright © 2022 Sriracha Canceralliance Alliance Hospital.
